حذف 
قطعات فلزی در گرما دچار انبساط میشوند که همین امر باعث میشود در صورت فاصله گذاری اشتباه قطعات، برخی از قسمت های خودرو دچار اختلال و اشکال شوند. مفهوم کلی فیلر گیری بر روی همین جریان میچرخد و ما سعی میکنیم با فیلرگیری خودرو، احتمال بروز این اشکالات را کم کنیم. پس با رویتا خودرو همراه شوید تا هر آنچه از علت و علائم فیلر گیری خودرو را نیاز دارید بدانید را با شما در میان گذاریم. و در انتها به سراغ نحوه فیلر گیری برویم.
در ابتدا اگر نیازمند خرید روغن موتور با کیفیت و ضمانت هستید به لینک زیر مراجعه کنید.
علت فیلر گیری خودرو
همانطور که قطع به یقین مطلع هستید، کلیه قطعات تشکیل دهنده موتور خودرو از جنس فلز میباشند؛ به همین دلیل بعد از شروع به کار پیشرانه خودرو و گرم شدن موتور، هر یک از قطعات موتور به اندازه مشخصی منبسط خواهند شد، ویژگی که در بین تمامی فلزات مشترک میباشد؛ تنها تفاوت موجود در این زمینه طول انبساط قطعه میباشد که بسته به جنس و نوع آلیاژ متفاوت است. تمامی توضیحاتی که تا به اینجا ارائه شد به این دلیل است که افزایش دما در تمامی پیشران ها امری اجتناب ناپذیر است و برای این تغییر طول قطعات بایستی که چارهای اندیشید. ناگفته نماند که سوپاپ خودرو از قطعات اصلی تحت تاثیر افزایش دماست و بهتر است که به طور مدام نسبت به کارکرد صحیح آن کنترل و ارزیابی به عمل آید.
لازم به ذکر است که کارخانه های تولید کننده خودرو نیز به نوبه خود نسبت به انبساط قطعات موتور حساس هستند و راهکارهایی را برای حفظ کیفیت قطعات پیاده میکنند؛ راهکار پیشنهادی تولید کنندگام به این صورت است که بنا بر جنس آلیاژ مورد استفاده برای ساخت سیلندر، سرسیلندر، سوپاپ ها و محاسبه طول استاندارد انبساط هر یک از آنها در دمای بالای پیشرانه، لقی استانداردی را برای فاصله بین سوپاپ و میل سوپاپ در نظر گیرند تا در زمان افزایش طول قطعات از ساییدگی و خراب شدن سطح قطعات جلوگیری شود.
فیلر گیری چیست؟
به طور کلی آشنا شدید که فیلر گیری به تعیین فاصله های قطعات خودرو برای جلوگیری از خسارت احتمالی انبساط قطعات گفته میشود. برای انجام این عمل از یک وسیله فلزی به نام فیلر استفاده میشود که از قطعات موتور مقاومتر است؛ نظر به اینکه نوع قرارگیری سوپاپ در پیشرانه‌های مختلف باهم متفاوت است، روش و اندازه فیلرگیری هم در هر پیشرانه با دیگری متفاوت خواهد بود. برای مثال در پیشرانه‌هایی که میل‌سوپاپ مستقیماً به سر استکانی ضربه می‌زند، برای فیلر کردن باید فاصله بین بادامک و سر استکانی را درحالی که بادامک کاملاً به سمت پایین آمده است اندازه‌گیری کرد، ولی در پیشرانه‌هایی که از اسبک برای باز و بسته کردن سوپاپ استفاده میکنند، بایستی اسبک را در حالت قیچی (فنر کاملاً فشرده) قرار داد تا فاصله اسبک مقابل را با سوپاپ فیلر کرد.
به یاد داشته باشید که در انجام فیلرگیری همیشه عدد فیلر سوپاپ هوا کمتر از سوپاپ دود خواهد بود.
اهمیت فیلر گیری
در یک موتور چهار زمانه، زمان دقیق باز و بسته شدن سوپاپ از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است و تاثیر قابل توجهی بر کارکرد و راندمان موتور دارد؛ زیاد بودن خلاصی یا شل بودن سوپاپ به معنای عملکرد دیرتر سوپاپ و کم بودن خلاصی آن به معنای بسته شدن دیرتر سوپاپ است. زیاد بودن خلاصی سوپاپ علاوه بر تاثیر منفی بر کارکرد موتور باعث ایجاد سر و صدای اضافی در موتور نیز خواهد شد. خلاصی سوپاپ باعث میشود که سوپاپ هنگام بسته شدن، مخصوصا در دور بالا، کاملا در جای خود قرار گیرد و از خروج قدرت حاصل از نیروی احتراق به خارج از محفظه احتراق جلوگیری شود. در صورت سفت بودن سوپاپ ها نیز مقداری از فشار حاصل از احتراق به بیرون راه پیدا خواهد کرد که موجب داغ کردن موتور در سربالایی ها میشوند که یی از اهمیت های اصلی فیلر گیری خودرو میباشد.
بخوانید: 10 عامل مهم خرابی لنت ترمز
علائم نیاز به فیلر گیری
در گذشته به دلیل استفاده از آلیاژهای نه چندان مرغوب در نشیمنگاه سوپاپ و دیگر متعلقات سوپاپ مانند انگشتی و میل تایپیت، عمل فیلرگیری بصورت دورهای انجام میگرفت. در خودروهای امروزی از آلیاژهای بادوامتری برای ساخت سوپاپ ها و سرسیلندر استفاده میشود تا نیازی به انجام فیلرگیری خودرو نباشد، مگر اینکه خودرو عملکرد عادی نداشته باشد یا از سوخت های دیگری مانند دیزل و گاز استفاده کند. به یاد داشته باشید که در صورت باز شدن سرسیلندر و تعویض سوپاپ ها لازم است که علاوه بر انجام فیلرگیری اولیه، به ازای هر هزار کیلومتر کارکرد موتور دوباره فیلرگیری شود.
در موارد زیر به فیلرگیری نیاز خواهد بود:
- شنیده شدن صدای غیرطبیعی از سوپاپ ها بر اثر شل شدن مهره میل سوپاپ
- پس از تعمیر سر سیلندر
- ضربه خوردن شدید به موتور (مانند تصادف شدید)
- گرم شدن بیش از حد موتور در صورتی که سیستم خنک کننده به خوبی کار کند
- گرم شدن دیرتر خودرو و بد روشن شدن موتور در فصل سرما
فیلرگیری شامل چه مواردی است؟
- تنظیم سوپاپ های ورودی هوا بنا بر شرایط جوی و فصلی
- تنظیم سوپاپ های خروجی دود بنا بر شرایط جوی و فصلی
- تست وضعیت کارکرد موتور، سوخت، دود خروجی و … توسط دستگاه دیاگ
- صدا گیری سوپاپ ها
علائم فیلرگیری خوب
بعضی از تعمیرکاران بدون توجه به استانداردهای کارخانه سازنده، برای تنظیم سوپاپ همه اتومبیلها از یک یا دو فیلر استفاده میکنند؛ انجام این عمل از جانب برخی تعمیرکاران بدون در نظر گیری شرایط دقیق فیلرگیری مانند دما و زمانبندی انجام آن صورت میگیرد. مهمترین نشانه فیلرگیری خوب صدای نرم و یک دست سوپاپها و خروجی نرم و یکنواخت اگزوز است؛ خلاصی صحیح سوپاپ نیز باعث وجود صدایی منظم در موتور خواهد شد. قطع شدن کامل صدای سوپاپ ها (بجز موتور های دارای استکانی اتوماتیک و تنظیم دستی) نشانه سفت بودن تنظیم درست سوپاپ است. سفتی سوپاپ ها باعث خواهد شد که خروجی اگزوز همانند ریتارد دلکو در اتومبیل های کاربراتوری، خشن و زننده باشد. در صورتی که فیلرگیری تمامی سوپاپ ها به طور یک دست انجام نشود و برخی از سوپاپ ها سفتتر و برخی دیگر شل باشند، نمیتوان از خروجی اگزوز و صدای سوپاپ ها سیکل منظمی را انتظار داشت.
فیلر گیری تابستانی و زمستانی
فیلرگیری فصلی یا به اصطلاح فیلرگیری تابستانی و زمستانی رواج قابل توجهی را در بین رانندگان و تعمیر کاران دارد که متاسفانه باور اشتباهی است؛ موتور خودرو به دلیل وجود ترموستات، همواره در تمامی فصول دارای دمای ثابتی در کارکرد خود است و تغییر دادن میزان خلاصی سوپاپ ها در فصول مختلف امری غیر علمی و اشتباه به حساب میآید.
آچار فیلرگیری
آچار فیلرگیری یک آچار دارای صفحات فلزی با ضخامت های متفاوت است که در انواع کاردی، چاقویی و سوزنی تولید میشود و بر اساس معیار میلی متر یا اینچ عمل میکند و کمترین واکنش را نسبت به تغییر دما دارد. لازم به ذکر است که تمامی اندازه گیریها براساس صدم میلی متر و یا هزارم اینچ روی آچار فیلر درج شدهاند و این آچار میتواند اندازه های کمتر از یک میلی متر را نیز اندازه گیری کند.
نکاتی که بهتر است برای فیلرگیری موتور بدانید
- شناخت سوپاپ ها برای فیلرگیری
- میزان شل بودن قطعات در جای خود و فاصله مجازیی که باید توسط فیلر برای سوپاپ ها میزان کنیم
- اطلاع از میزان شل بودن قطعات در جای خود، بسته به دستور کارخانه تا عمل فیلرگیری چه در حالت سرد و چه در حالت گرم به درستی انجام گیرد
- شناخت احتراق سیلندرها برای فیلرگیری دقیقتر
- شناخت نوع خودرو و تنظیمات مناسب برای فیلر آن
بخوانید: راهنمای خرید لنت ترمز
نحوه فیلرگیری موتور
بهترین و سریعترین روش فیلرگیری به شرح زیر است که تقریبا در بین تمامی خودروها به یک شکل میباشد:
در ابتدا بایستی میل لنگ خودرو را بچرخانید، به وسیله تسمه پروانه یا در بعضی خودروها به وسیله آچاری که به میل سوپاپ وصل است، تا کنترل کنید که سوپاپهای کدوم سیلندر در حالت قیچی قرار گرفتهاند؛ منظور از حالت قیچی حالتی است که سوپاپ دود بسته شود و سوپاپ هوا به اندازه دو الی سه میلیمتر در حال باز شدن باشد.
بخوانید: علائم خرابی تسمه تایم
حال باید میل لنگ را بچرخانید تا سوپاپ یکی از سیلندرها در حالت قیچی قرار گیرد. حال بایستی از قانون دور در دور نزدیک پیروی نماییم که مختص موتورهای خطی میباشد؛ بر طبق این قانون برای مثال در یک موتور چهار سیلندر اگر سیلندر چهار قیچی کند، بایستی سیلندر یک را فیلرگیری کنیم و اگر سیلندر سوم قیچی کند، سیلندر دو فیلرگیری خواهد شد و برعکس. در موتورهای شش سیلندر هم از این قانون پیروی خواهد شد؛ به این صورت که اگر سیلندر یک قیچی کند، سیلندر شش فیلرگیری خواهد شد؛ اگر سیلندر دو قیچی کند سیلندر پنج فیلرگیری خواهد شد؛ با قیچی کردن سیلندر سوم نیز سیلندر چهارم فیلرگیری خواهد شد و برعکس.
در گام بعدی برای سیلندری که باید فیلرگیری شود، مهره قفل روی پیچ تنظیم فیلر شل خواهد شد تا فیلر زیر محلی که اسبک به ته سوپاپ برخورد دارد، قرار گیرد؛ مقدار سفتی فیلر باید طوری باشه که نه بیش از حد سفت باشد که موقع بیرون کشیدن فیلر از آن، مابین آنها خط بیوفتد و نه آنقدر شل باشد که به راحتی از بین سوپاپها عبور کند. زمانی که احساس کردید اندازه فیلر درست است، پیچ را در همان حالت نگه دارید و مهره قفلی را محکم کنید تا این کار را برای تمامی سیلندرها تکرار نمایید.
فیلرگیری خودروهای دیزلی هم به همین صورتی است که توضیح داده شد و تنها تفاوت آن در نحوه چرخاندن موتور میباشد؛ در بعضی از کامیونها یک طرف اکسل عقب را جک میزنند تا چرخ از زمین کنده شود و موتور روی دنده سبک کار کند تا یک نفر چرخ عقب را بچرخاند و یک نفر دیگر که مسئول فیلر زدن میباشد، مقدار چرخش چرخ عقب را کنترل کند تا هر موقع که سوپاپ سیلندری قیچی کرد به نفری که مشغول چرخاندن چرخ بود هلامت دهد و کار تمام شود.
دلایل آوانس و ریتارد سوپاپها
دلایل وجود آوانس سوپاپ هوا (تایمینگ سوپاپها):
- کمک به خروج دود
- بالا رفتن راندمان حجمی به علت بیشتر باز بودن سوپاپ هوا
دلایل وجود ریتارد سوپاپ هوا (تایمینگ سوپاپها):
- بالا رفتن راندمان حجمی
- پر شدن بیشتر سوپاپ ها به خاطر سرعت هوای بیشتر بر اثر پایین رفتن پیستون
دلایل وجود اوانس سوپاپ دود (تایمینگ سوپاپ ها):
- زمان بیشتر برای تخلیه دود
- پایین آمدن فشار هوا در اواخر مرحله احتراق
- جلوگیری از فشار دود در مرحله تخلیه
دلایل وجود ریتارد سوپاپ دود (تایمینگ سوپاپ ها):
- کمک به تخلیه کامل دود
- باز بودن بیشتر سوپاپها برای تخلیه کاملتر دود
از دست ندهید: شیم گیری چیست